در دامنه جنوبي كوه ري كه به كوه بي‌بي شهربانو مشهور است، در جنوبي‌ترين حد قصران، بقعه‌اي است با گنبد مينايي رنگ. بقعه بي‌بي شهربانو به روايتي، محل آرامگاه مادر حضرت سجاد امام چهارم عليه السلام و دختر يزدگرد سوم ساساني است. در هتل مشهد تهران مقابل اين بقعه بي‌بي شهربانو بر دامنه شمالي كوه، قلعه زردشتيان (برج خاموشي) واقع است كه در زمانهاي گذشته پيروان زردشت، مردگان خود را در آن قرار مي‌دادند. در قسمت غربي اين كوه- در شرق كارخانه سيمان- از قديم تا چند سال پيش چهار بناي سنگي مكعبي شكل قرار گرفته بود كه وسط آنها حفرهاي خالي وجود داشت. اين بناها كه در سالهاي گذشته به دست سنگ فروشان سودجو خراب شده است، بي‌گمان استودان زردشتيان بود. هتل مرواريد تهران جايي كه در آن استخوان مرده‌هاي خود را براساس آموزه‌هاي ونديداد اوستا مي‌گذاشتند. در جنوب شرقي بقعه بي‌بي شهربانو، استودان بزرجوميد بر فراز تپه نقاره‌خانه واقع شده است. مشخصات بنا چنين است.

بقعه سيد اسماعيل در محله چال ميدان به طرف جنوب شرقي، ميان خيابان پانزه خرداد (بوذرجمهري) و خيابان مولوي واقع شده است.  هتل البرز تهران بناي كنوني بقعه سيد اسماعيل ، مربوط به زمان محمدشاه است. كتيبه‌اي در آن موجود است كه تاريخ ذي الحجه سال ۱۲۶۲ هجري قمري را نشان مي‌دهد و ايوان و حرم و رواق آن از دوره قاجار بر جاي مانده است. در غرب حرم  سيد اسماعيل ، يعني در قسمت بالاي سر مرقد، يك در منبت كاري زيبا و قديمي به طول ۱۶۲ سانتي متر و عرض ۶۶ سانتي متر نصب شده است. روي اين در، كتيبه‌اي است به خط خوش نستعليق كه روي ترنج‌هاي منبت كاري بالا و پايين هر دو لنگه در، به طور برجسته به چشم مي‌خورد. كتيبه‌هاي ديگري نيز به هتل جهان تهران خط نسخ برجسته بالاي در وجود دارد كه تاريخ آن جمادي الاول سال ۸۸۶ هجري قمري است (دوره آق قويونلو)؛ ظاهراً اين قديمي‌ترين تاريخي است كه در بناهاي كهنه تهران ديده مي‌شود.

بقعه امامزاده يحيي در جنوب شرقي محله عودلاجان تهران در كوچه امامزاده يحيي واقع است. كوي امامزاده يحيي گوشه‌اي از ناحيه عودلاجان است هتل پرشيا تهران كه به سبب وجود بقعه امامزاده يحيي به اين نام خوانده مي‌شود؛ اين محل تا خيابان ري فاصله چنداني ندارد. اين بنا در پاييز سال ۱۳۲۰ شمسي از روي نقشه قديمي بنا و با همان ابعاد بازسازي شد. بناي قديمي، شامل برج خشتي هشت ضلعي از عصر مغول بود كه يك گنبد آجري ۱۲ ضلعي بالاي آن قرار داشت و در سال ۱۳۱۸ آن را ويران كردند. در بقعه امامزاده يحيي ، يك صندوق مرقد عتيقه و نفيس با تاريخ ۸۹۵ هجري نصب هتل ايرانشهر تهران شده است. اين صندوق به طول ۲/۵ متر و عرض ۱/۰۶ متر و ارتفاع ۱/۱۸ متر است كه روي بدنه اطراف آن كتيبه‌هاي متعدد وجود دارد.

بقعه مشهور سيد ولي، در ضلع شرقي بازار هتل ارم اُرسي دوزها (كفاش‌ها) واقع شده و مدخل اصلي صحن بقعه سيد ولي از سمت در جنوبي، روبه‌روي مدرسه شيخ عبدالحسين است. بناي بقعه، هيچ نوشته و كتيبه‌اي ندارد. حرم بقعه سيد ولي مربع شكل و ضلع تقريبي آن ۳/۵ متر است كه شاه نشين‌هايي به عمق ۲ تا ۲/۵ متر بر وسعت آن از چهار جانب مي‌افزايد. بقعه سيد ولي ، ضريح چوبي سبز رنگي با طرح موسوم به جعفري با طول ۳ و عرض ۲ متر دارد كه از آثار جديد عهد هتل ارم تهران قاجاريه است. نام صاحب مرقد در زيارتنامه، سيد ولي بن محمد التقي الجواد است. بقعه از بناهاي زمان فتحعلي شاه مي‌باشد.

خانه قديمي مشيرالدوله  در حد فاصل  هتل امير تهران خيابان منوچهري و جمهوري اسلامي در كوچه پيرنياي لالهزار واقع شده و منتسب به حسن پيرنيا ملقب به مشيرالدوله است كه از رجال برجسته دوره قاجار بود. عمارت مشيرالدوله سه طبقه است و مصالح به كار رفته در خانه مشيرالدوله، عمدتاً خشت و آجر است؛ ولي شيوه پوشش در طبقات مختلف متفاوت است. تزئينات خانه مشيرالدوله در نهايت سادگي كار شده و سطوح نماي خارجي آن ساده و يكدست آجر با بندكشي گچي و سطح و داخل بنا نيز عمدتاً صاف و يكدست است. گچبري و فرنگي كاري ايوان شمالي و هتل پژوهش هتل پژوهش تهران تهران كاشي كاري اتاق‌هاي زيرزمين بنا مهمترين تزئينات آن را تشكيل مي‌دهند. كاشيهاي به كار رفته در زيرزمين از جنس خشت، با ابعاد بزرگ و منقوش به تصوير شخصيتهاي اساطيري و تاريخي است.

عمارت باغ فردوس در باغ گسترده و پر درختي قرار دارد و در دوره محمد شاه قاجار ساخته شده است.عمارت باغ فردوس در اوايل قرن ۱۳ ه. ق ساخته هتل بلوط تهران شده و بعدها نيز بازسازي شده است. محوطه عمارت باغ فردوس به سبب زيبايي و سرسبزي، به باغ فردوس معروف شد. محل عمارت باغ فردوس در تجريش است. عمارت باغ فردوس توسط حاج ميرزا آقاسي در زمان محمدشاه قاجار بنا شد و در سال ۱۲۶۴ هجري قمري- بعد از مرگ محمد شاه- به صورت متروكه درآمد. در زمان ناصرالدين شاه، عمارت و باغ  فردوس مورد توجه نظام الدوله معيرالممالك قرار گرفت كه بعد از خريد، آن  هتل طوبي را مرمت كرد و باغ فردوس نام نهاد. در دوره‌هاي بعد، تملك باغ و عمارت فردوس دست به دست گشت تا اينكه در سال ۱۳۱۶ شمسي به وزارت فرهنگ وقت انتقال يافت و تعميرات اساسي در آن صورت گرفت.

خت مرمر يا تخت سليمان به شكل يك سكوي ديواره‌دار بلند از ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و كوچك ساخته شده است و در وسط ايوان مستقر است. هتل نيلو تهران تخت مرمر در سه سال اول سلطنت كريم خان زند يعني در سال‌هاي ۱۱۶۳ تا ۱۱۶۵ هجري قمري بنا شد. پس از فوت خان زند، آقا محمد خان قاجار (1193 تا 1211 ه.ق) عمارت تخت مرمر را تكميل كرد و در سال ۱۲۰۶ هجري قمري دستور داد بيشتر مصالح ساختماني و قطعات نقاشي و تزئيني كاخ سلطنتي كريم خان را از شيراز به تهران بياورند و در ساختن تخت مرمر به كار گيرند. به دستور فتحعلي شاه قاجار، در سال ۱۲۲۰ هجري قمري يك تخت مرمر بزرگ ساخته شد كه اكنون در وسط ايوان اصلي كاخ قرار دارد و نام اصلي هتل نيلو آن تخت سليمان است. در اطراف اين ايوان، آثار نقاشي و تزئينات فراوان دوران قاجار به يادگار مانده است. پس از فتحعلي شاه، ديگر شاهان قاجار هم به پيروي از اجداد خويش در تكميل تزئينات و آراستن بناهاي كاخ گلستان اقدام كردند.

خانه قديمي مشيرالدوله  در حد فاصل خيابان هتل آراميس تهران منوچهري و جمهوري اسلامي در كوچه پيرنياي لالهزار واقع شده و منتسب به حسن پيرنيا ملقب به مشيرالدوله است كه از رجال برجسته دوره قاجار بود. عمارت مشيرالدوله سه طبقه است و مصالح به كار رفته در خانه مشيرالدوله، عمدتاً خشت و آجر است؛ ولي شيوه پوشش در طبقات مختلف متفاوت است. تزئينات خانه مشيرالدوله در نهايت سادگي كار شده و سطوح نماي خارجي آن ساده و يكدست آجر با بندكشي گچي و سطح و داخل بنا نيز عمدتاً صاف و يكدست است. گچبري و فرنگي كاري ايوان شمالي و كاشي كاري اتاق‌هاي زيرزمين بنا مهمترين تزئينات آن را تشكيل مي‌دهند. كاشيهاي به كار رفته در زيرزمين از جنس هتل آكادمي المپيك خشت، با ابعاد بزرگ و منقوش به تصوير شخصيتهاي اساطيري و تاريخي است. خانه مشيرالدوله به لحاظ قدمت و اهميت معماري آن، تحت شماره ۱۸۹۹ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

در پايين كوه نقاره خانه شهر ري، آثاري از هتل اسكان الوند يك شهر بر جاي مانده از دوران سلجوقيان به چشم مي‌خورد. بقاياي شهر سلجوقيان به صورت ويرانه‌اي است كه برج و بارويي مخروبه بر روي آن قرار گرفته است. در سال ۱۳۵۰، ويرانه‌هاي شهر سلجوقيان تا حدودي مرمت و بازسازي شد و مورد بازديد ميهمانان خارجي كه براي جشن‌هاي سلطنتي (۲۵۰۰ ساله) به ايران دعوت شده هتل برج سفيد تهران بودند، قرار گرفت. بنا به گفته مردم بومي، شهر سلجوقيان از آن تاريخ تاكنون با ديواره‌هاي آهني مسدود شده و كسي حق ورود به آنجا را ندارد. در قسمت بالايي برج و باروي شهر سلجوقيان، روي كوه نقاره خانه، برج نقاره خانه قرار دارد كه آن هم متعلق به دوره سلجوقيان است.

برج آجري علاءالدين با ارتفاع ۱۷ متر به فاصله‌اي اندك در شمال مسجد جامع ورامين قرار دارد و شامل دو قسمت است: قسمت اول: با بدنه‌اي مدور به ارتفاع ۱۲ متر است كه بخش اصلي بنا را تشكيل مي‌دهد. برج علاءالدين ورامين، داراي دو در بزرگ جنوبي و شمالي است. در ضلع غربي در ارتفاع ۶ متري، راه پله‌اي وجود دارد كه از طريق آن مي‌توان به قسمت هتل ايبيس تهران مياني برج علاءالدين ورامين راه يافت. در منتهي اليه بخش مدور، كتيبه‌اي به خط كوفي قرار دارد. تزئين خارجي برج با كاشي‌هاي فيروزه‌اي انجام گرفته كه زيبايي خاصي به آن بخشيده است. قسمت دوم: شامل گنبدي مخروطي شكل و بزرگ به ارتفاع ۵/۴ متر است كه روي قسمت اول قرار دارد. بخش بالايي مخروط با خطوط هتل ايبيس هندسي تزئين يافته است. تاريخ بناي برج سال ۶۸۰ ه.ق است. بعضي‌ها آن را مقبره سلطان علاءالدين خوارزمشاه مي‌دانند. سبك ساختمان برج، تركيبي از معماري زمان مغول و دوره آق قويونلو و قره قريونلو است. علاوه بر اينها، قلعه‌هاي ديگري نيز در گستره استان تهران وجود دارد كه از آن جمله مي‌توان به قلعه سرخ در شهر ري اشاره كرد كه مربوط به دوره‌هاي پيش از ميلاد است.